ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਜੀ ਨੇ ਜਦ ਸਿਖ ਧਰਮ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰਖੀ ਤਦ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਮੁਖ ਦੋ ਮਤ (ਧਰਮ) ਸਨ ਹਿੰਦੂ ਤੇ muslman 1 ਬੁਧ ਧਰਮ ਜਿਸਨੇ ਇਕ ਸਮੇ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਾਲ ਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ,ਲਗਪਗ ਅਲੋਪ ਹੋ ਚੁਕਾ ਸੀ 1 ਜੈਨੀ ਧਰਮ ਦੇ ਅਨੁਆਈ ਟਾਵੇ ਟਾਵੇ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ਤੇ ਟਿਕੇ ਹੋਏ ਸਨ 1 ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਆਗੂ ਜੋ ਜਬਰ ਦਾ ਵਸੀਲਾ ਤੇ ਠਗ ਬਾਜ਼ੀ ਦੇ ਮੁਖਤਿਆਰ ਬਣੀ ਬੈਠੇ ਸਨ ਓਹ ਨਾ ਕੇਵਲ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਅਸਲੀ ਮਜਹਬ ਤੋ ਕੁਰਾਹੇ ਪਾ ਰਹੇ ਸੀ ਸਗੋਂ ਮਜਹਬੀ ਈਰਖਾ ,ਨਫਰਤ ਤੇ ਜਨੂੰਨ ਨੂੰ ਹਵਾ ਦੇ ਰਹੇ ਸਨ 1 ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਧਾਗੇ , ਤਵੀਤ, ਮੜੀ , ਮਸਾਣਾ ਦੇ ਗੇੜ ਵਿਚ ਪਾਕੇ ਲੁਟ ਰਹੇ ਸੀ 1
ਕਾਜ਼ੀ ਹੋਇ ਬਹੇ ਨਿਆਇ ਫੇਰੇ ਤਸਬੀ ਕਰੇ ਖੁਦਾਇ
ਵਡੀ ਲੈਕੇ ਹਕ ਗੁਵਾਏ ਜੋ ਕੋ ਪੁਛੇ ਤਾਂ ਪੜ ਸੁਣਾਏ
ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿਚ ਜੋਰ ਸੀ ਤਾਂ ਸਿਰਫ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਵਾਦ ਦਾ , ਜਿਸਨੇ ਸਿਰਫ ਵਰਣ ਵੰਡ ਤੇ ਬਸ ਨਹੀ ਕੀਤੀ 1 ਅਗੋਂ ਜਾਤਾਂ ਦੀ ਵੰਡ ਕਰਕੇ ਹਿੰਦੂ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਟੋਟੇ ਟੋਟੇ ਕਰ ਦਿਤਾ 1 ਕਈ ਜਾਤਾਂ ਨੂੰ ਅਛੂਤ ਸਮ੍ਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ , ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛੂਹ ਕੇ ਵੀ ਇਨਸਾਨ ਅਪਵਿਤਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ 1 ਜਿਨਾਂ ਰਾਹਾਂ ਤੇ ਉਚੀਆਂ ਜਾਤਾਂ ਵਾਲੇ ਤੁਰਦੇ ਓਨਾਂ ਰਾਹਾਂ ਤੇ ਨੀਵੀਆਂ ਜਾਤਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰਨ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਸੀ 1 ਅਗਰ ਕਿਸੇ ਮਜਬੂਰੀ ਵਸ ਰਾਤ ਦੇ ਹਨੇਰੇ ਵਿਚ ਤੁਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਤਾਂ ਗਲ ਵਿਚ ਢੋਲ ਵਜਾਕੇ ਤੁਰਦੇ ਤਾਕਿ ਉਚੀਆਂ ਜਾਤਾਂ ਵਾਲੇ ਖਬਰਦਾਰ ਹੋ ਜਾਣ 1 ਸ਼ੁਦਰਾਂ ਨੂੰ ਮੰਦਿਰ ਤਾਂ ਕੀ ਉਸ ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਵੀ ਜਾਣ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਸੀ 1 ਅਗਰ ਕਿਸੇ ਸ਼ੂਦਰ ਦੇ ਕੰਨੀ ਮੰਤਰਾਂ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਪੈ ਜਾਂਦੀ ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਕੰਨਾ ਵਿਚ ਗਰਮ ਗਰਮ ਸਿਕਾ ਪਾ ਦਿਤਾ ਜਾਂਦਾ ਤਾਕਿ ਓਹ ਮੁੜ ਕੇ ਕਦੀ ਸੁਣ ਨਾ ਸਕੇ1 ਖੂਹ ਤੇ ਕੁਤਾ ਚੜਕੇ ਪਾਣੀ ਪੀ ਸਕਦਾ ਸੀ , ਪਰ ਸ਼ੂਦਰ ਨੂੰ ਹੁਕਮ ਨਹੀ ਸੀ 1
ਧਾਰਮਿਕ ਤੋਰ ਤੇ ਵਖ ਵਖ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਹੁੰਦੀ , ਜਿਵੈਂ ਗਣੇਸ਼ ,ਵਿਸ਼ਨੂੰ, ਰਾਮ ,ਲਛਮਣ ,ਸ਼ਿਵ , ਬ੍ਰਹਮਾ, ਹਨੁਮਾਨ ,ਸੂਰਜ , ਚੰਨ ਆਦਿ , ਜਿਸਨੇ ਆਪਸੀ ਵਿਰੋਧ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿਤਾ 1 ਹਰ ਵਰਗ ਦੇ ਤਿਲਕ ਦਾ ਰੰਗ ਅੱਲਗ ਹੁੰਦਾਂ , ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਦਾ ਚਿਟਾ, ਖਤ੍ਰੀ ਦਾ ਲਾਲ , ਤੇ ਵੈਸ਼ ਦਾ ਸਬ੍ਜ਼ 1 ਸ਼ੂਦਰ ਨੂੰ ਤਾਂ ਤਿਲਕ ਲਗਾਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਹੀ ਨਹੀ ਸੀ 1 ਮਾਲਾ ਦੇ ਮਣਕੇ ਅੱਲਗ ਅੱਲਗ ਸੀ , ਕਿਸੇ ਦੇ ਲਕੜੀ ਦੇ, ਕਿਸੇ ਦੇ ਤੁਲਸੀ ਦੇ ਤੇ ਕਿਸੇ ਦੇ ਰੁਦਰਾਕਸ਼ ਦੇ 1 ਜਿਨਾਂ ਦਾ ਨਾ ਮਜਹਬ ਇਕ, ਨਾ ਗਰਜ਼ ਇਕ ,ਨਾ ਸੁਆਦ ਇਕ, ਨਾ ਗਮੀ ਇਕ, ਨਾ ਖੁਸ਼ੀ ਇਕ ਨਾ ਇਬਾਦਤ ਇਕ , ਨਾ ਰਿਆਜਤ ਇਕ , ਨਾ ਆਦਤ ਇਕ , ਨਾ ਤਰਜੇ ਜਿੰਦਗੀ ਦਾ ਲਿਬਾਸ ਇਕ, ਨਾ ਬਹਿਸ਼ਤ ਇਕ ਨਾ ਦੋਸ੍ਖ ਇਕ 1 ਉਹ ਭਲ ਇਕਠੇ ਵੀ ਕਿਵੈ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਸੀ 1
ਬ੍ਰਾਹਮਣਾ ਦਾ ਕੰਮ ਸੀ ਮਨੁਖ ਨੂੰ ਵਖ ਵਖ ਪੂਜਾ ਦੇ ਚਕਰਾਂ ਵਿਚ ਪਾਣਾ 1 ਪੰਜ ਯਗ ਕਰਨੇ ਤੇ ਕਰਾਣੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਕਰ ਦਿਤੇ ਗਏ , (ਬ੍ਰਹਮ ,ਪਿਤਰੀ , ਦੇਵ , ਭੂਤ, ਅਤਿਥੀ ) ਤਕਰੀਬਨ 40 ਕਿਸਮ ਦੇ ਸੰਸਕਾਰ ,ਜਿਨਾ ਚੋਂ ਗਰਭ ਦਾਨ, ਜਾਤ ਨਾਮ ਬੇਧ ,ਅਪ੍ਰਸਨ , ਕਰਨ ਛੇਦ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੋ ਗਏ 1 ਉਪਨੇਨ ਯਗ ਵਿਵਾਹਾਂ ਤੇ ਸ਼ਰਾਧ ਜਰੂਰੀ ਹੋ ਗਏ 1 ਨੋ ਗ੍ਰਿਹ ਤੇ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਪੂਜਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਕਰਾਰ ਕਰ ਦਿਤੀ ਗਈ 15 ਵਰਤਾਂ ਦਾ ਭਾਰ , ਰਾਮਾਇਣ, ਮਹਾਂਭਾਰਤ ,ਤੇ ਪੁਰਾਣਾ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਨਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੋ ਗਿਆ 1 ਰਿਸ਼ੀਆਂ ,ਮੁਨੀਆਂ , ਸਾਧਕਾਂ , ਭੇਖੀਆਂ ਤੇ ਧਰਮ ਦੇ ਠੇਕੇਦਾਰਾ ਨੇ ਧਰਮ ਦੀ ਗੁਥੀ ਨੂੰ ਇਤਨਾ ਗੁੰਜਲਦਾਰ ਬਣਾ ਦਿਤਾ ਸਧਾਰਨ ਮਨੁਖ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਓਖਾ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਧਰਮ ਸਿਰਫ ਕਰਮ ਕਾਂਡਾ ਤਕ ਸੀਮਤ ਰਹਿ ਗਏ
ਇਨਸਾਨ ਆਪਣੀਆ ਲੋੜਾ ਨੂੰ ਮੁਖ ਰਖਕੇ ਕੁਦਰਤ ਵਿਚ ਪ੍ਰਤਖ ਤਾਕਤਾਂ ਨੂੰ ਪੂਜਣ ਲਗ ਪਿਆ ਤੇ ਦਾਤਾਰ ਨੂੰ ਭੁਲ ਗਿਆ 1 ਦਰਖਤਾਂ, ਮੜੀਆਂ , ਸੂਰਜ, ਚੰਦ ਤੇ ਆਕਾਸ਼ ਨੂੰ ਰਬ ਸਮਝ ਕੇ ਸਜਦੇ ਕਰਨ ਲਗ ਪਿਆ ਜਿਨਾ ਵਿਚੋਂ ਅਨੇਕਾ ਵਹਿਮਾ ਤੇ ਭਰਮਾ ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ 1 ਲੋਕ ਤਵੀਤਾਂ , ਧਾਗੇ, ਮੰਤਰ ,ਰਸਾਇਣ ਤੇ ਕਰਾਮਾਤਾਂ ਤੋ ਡਰਨ ਲਗ ਪਏ , ਜਿਸ ਲਈ ਪੀਰਾਂ , ਫਕੀਰਾਂ , ਜੋਗੀਆਂ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾ ਦਾ ਆਸਰਾ ਲੈਣਾ ਉਨਾ ਲਈ ਜਰੂਰੀ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਰਬ ਨੂੰ ਭੁਲ ਗਏ 1
ਇਸ ਵਕਤ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਹਿਬ ਨੂੰ ਸਚ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਇਕ ਨਵੇ ਧਰਮ ਇਜਾਦ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਪਈ ਜਿਨ੍ਹਾ ਤੇ ਦੂਸਰੇ ਮਜਹਬਾਂ ਵਲੋਂ ਬਹੁਤ ਕਿੰਤੂ -ਪ੍ਰੰਤੂ ਹੋਈ 1 ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ , ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬਾਣੀ ,ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸਿੱਧਾਂ ਤੇ ਜੋਗੀਆਂ ਨਾਲ ਸੁਮੇਰ ਪਰਬਤ ਤੇ ਹੋਈ ਚਰਚਾ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਹੈ ।ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿਧਾਂ ਵੱਲੋਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਕਈ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਮਿਲਦੇ ਹਨ 1
ਜਪੁ ਜੀ ਸਾਹਿਬ
ੴ ਸਤਿ ਨਾਮੁ ਕਰਤਾ ਪੁਰਖੁ ਨਿਰਭਉ ਨਿਰਵੈਰੁ ਅਕਾਲ ਮੂਰਤਿ ਅਜੂਨੀ ਸੈਭੰ ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥ ਆਦਿ ਸਚੁ ਜੁਗਾਦਿ ਸਚੁ ॥ ਹੈ ਭੀ ਸਚੁ ਨਾਨਕ ਹੋਸੀ ਭੀ ਸਚੁ ॥1॥
ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਇਕ ਹੈ 1 ਉਸਦਾ ਨਾ ਆਦਿ ,ਜੁਗਾਦਿ ਤੋ ਸਚਾ ਹੈ, ਹੁਣ ਵੀ ਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਚਾ ਰਹੇਗਾ 1 ਉਹ ਸਰਬ ਵਿਆਪਕ ਹੈ 1 ਸ਼੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦਾ ਰਚਨਹਾਰ ਹੈ 1 ਨਿਰਭਉ, ਨਿਰਵੈਰ ਤੇ ਅਮਰ ਹੈ, ਜੂਨਾ ਤੋ ਰਹਿਤ, ਜੋ ਪ੍ਰਭੁ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ1
ਸੋਚੈ ਸੋਚਿ ਨ ਹੋਵਈ ਜੇ ਸੋਚੀ ਲਖ ਵਾਰ ॥ ਚੁਪੈ ਚੁਪ ਨ ਹੋਵਈ ਜੇ ਲਾਇ ਰਹਾ ਲਿਵ ਤਾਰ ॥ ਭੁਖਿਆ ਭੁਖ ਨ ਉਤਰੀ ਜੇ ਬੰਨਾ ਪੁਰੀਆ ਭਾਰ ॥ ਸਹਸ ਸਿਆਣਪਾ ਲਖ ਹੋਹਿ ਤ ਇਕ ਨ ਚਲੈ ਨਾਲਿ ॥ ਕਿਵ ਸਚਿਆਰਾ ਹੋਈਐ ਕਿਵ ਕੂੜੈ ਤੁਟੈ ਪਾਲਿ ॥ ਹੁਕਮਿ ਰਜਾਈ ਚਲਣਾ ਨਾਨਕ ਲਿਖਿਆ ਨਾਲਿ ॥1॥
ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਸਰਲ ਅਤੇ ਸੌਖਾ ਰਾਹ ਦੱਸਿਆ। ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਉੜੀ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਮੂਹ ਪ੍ਰਚਲਤ ਕਰਮਕਾਂਡਾਂ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਕੇ ਸਿਧਾਂ ਤੇ ਜੋਗੀਆਂ ਨੂੰ ਹੁਕਮ/ਰਜ਼ਾ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਿਆਂ, ਗ੍ਰਿਹਸਤੀ ਜੀਵਨ ਜੀਂਦਿਆਂ ਸ਼ਬਦ-ਸੁਰਤਿ ਦੁਆਰਾ ਜੀਵਨ-ਮੁਕਤਿ ਹੋ ਕੇ ਸਚਿਆਰ ਬਣਨ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ:
ਸੋਚੈ ਸੋਚਿ ਨ ਹੋਵਈ ਜੇ ਸੋਚੀ ਲਖ ਵਾਰ ॥ ਚੁਪੈ ਚੁਪ ਨ ਹੋਵਈ ਜੇ ਲਾਇ ਰਹਾ ਲਿਵ ਤਾਰ ॥ ਭੁਖਿਆ ਭੁਖ ਨ ਉਤਰੀ ਜੇ ਬੰਨਾ ਪੁਰੀਆ ਭਾਰ ॥ ਸਹਸ ਸਿਆਣਪਾ ਲਖ ਹੋਹਿ ਤ ਇਕ ਨ ਚਲੈ ਨਾਲਿ ॥ ਕਿਵ ਸਚਿਆਰਾ ਹੋਈਐ ਕਿਵ ਕੂੜੈ ਤੁਟੈ ਪਾਲਿ ॥ ਹੁਕਮਿ ਰਜਾਈ ਚਲਣਾ ਨਾਨਕ ਲਿਖਿਆ ਨਾਲਿ ॥1॥
ਪਹਿਲੀ ਪਉੜੀ ਵਿੱਚ ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹੇ ਸਿੱਧੋ , ਉਪਰੋਂ ਸੁਚੇ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ , ਭਾਵੇਂ ਲੱਖਾਂ ਵਾਰ ਤੀਰਥਾਂ ਤੇ ਜਾਕੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰ ਲਵੋ1 ਜਦ ਤਕ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣਾ ਮਨ ਸੁਚਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਜਦ ਤਕ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਉਚੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ 1 ਉਸ ਵਕਤ ਸੁੱਚਮਤਾ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਤੀਰਥਾਂ ਦਾ ਇਸ਼ਨਾਨ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਸੁਚਮਨ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਨੀਵੀਆਂ ਜਾਤੀਆਂ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾ ਦਾ ਪਰਛਾਵਾਂ ਵੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੇ ਪੈਣ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦਿੰਦੇ। ਦੂਸਰਾ ਕਰਮਕਾਂਡ ਸੀ ਚੁਪੀ ਸਾਧਨਾ , । ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਜੋਗੀ ਲੋਕ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਮੌਨ ਧਾਰਨ ਕਰਦੇ ਸਨ । ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਤਰਕ ਕੀਤਾ ਕੀ ਮੂੰਹ ਤੋਂ ਚੁੱਪ ਰਹਿਣਾ, ਮੋਨ-ਵਰਤ ਰਖ ਲੈਣਾ ਆਦਿ ਨਾਲ ਮਨ ਚੁੱਪ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ , ਮਨ ਭਟਕਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਬਲਿਕ ਜਿਆਦਾ ਵਿਆਕਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1 ਭਾਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਲੰਮਾਂ ਸਮਾਂ ਇਕਧਾਰ ਚੁੱਪ ਧਾਰੀ ਕਰੀ ਰੱਖੋ। ਭਾਵ ਮੌਨੀ ਸਾਧੂ ਬਣਨ ਨਾਲ ਸੱਚ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ , ਇਹ ਮਹਿਜ ਇਕ ਦਿਖਾਵਾ ਤੇ ਕਰਮਕਾਂਡ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਇਨਸਾਨ ਦੀ ਭੁਖ, ਮਤਲਬ ਤ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਮਿਟਦੀ ਚਾਹੇ ਤੁਸੀਂ ਧੰਨ -ਦੋਲਤ ਤੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀਆਂ ਪੰਡਾਂ ਬੰਨ ਲਵੇ। ਅਸੀ ਕਿਤਨਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਿਆਣਾ ਸਮਸਝੀਏ ਪਰ ਉਸਦੀ ਦਰਗਾਹ ਵਿਚ ਇਸਦੀ ਕੋਈ ਕੀਮਤ ਨਹੀਂ 1 ਧਰਮ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲਖਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਾਧੂ ਸੰਤ ਕਹਿਲਵਾ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲੁਟ ਰਹੇ ਹਨ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਮਗਰ ਲਗਾ ਰਹੇ ਹਨ ਪਰੰਤੂ ਇਸ ਪੰਗਤੀ ਵਿੱਚ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਜੀ ਬਿਲਕੁਲ ਹੀ ਸਪਸ਼ਟ ਫਰਮਾਂ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਕੋਈ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਤਨਾਂ ਵੀ ਚਲਾਕ ਜਾਂ ਸਿਆਣਾ ਬਣ ਜਾਵੇ , ਪਰੰਤੂ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਨਦਰ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀਆਂ ਲੱਖਾਂ ਸਿਆਣਪਾਂ ਸਭ ਵਿਅਰਥ ਹਨ । ਐਸੇ ਇਨਸਾਨ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਘੱਟਾ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਪਰੰਤੂ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਅੱਗੇ ਸਚੇ ਤੇ ਸੁਚੇ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ 1 ਇਹ ਕੂੜ ਦੀ ਪਾਲ ਹੀ ਜੀਵ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਅਲਗ ਕਰਦੀ ਹੈ 1
ਜੋ ਤਾਂ ਹੀ ਟੁਟ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਦ ਤੁਸੀਂ ਉਸਦੀ ਰਜ਼ਾ ਵਿਚ ਰਹਿਣਾ ਸਿਖੋਗੇ 1 ਉਸ ਅਗੇ ਨਿਮਾਣਾ ਬਣ ਕੇ ਉਸਦੇ ਹੁਕਮ ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰਕੇ ਸਬਰ ਸੰਤੋਖ ਨਾਲ ਜੀਣਾ ਸਿਖੋਗੇ 1
ਹੁਕਮੀ ਹੋਵਨਿ ਆਕਾਰ ਹੁਕਮੁ ਨ ਕਹਿਆ ਜਾਈ ॥ ਹੁਕਮੀ ਹੋਵਨਿ ਜੀਅ ਹੁਕਮਿ ਮਿਲੈ ਵਡਿਆਈ ॥ ਹੁਕਮੀ ਉਤਮੁ ਨੀਚੁ ਹੁਕਮਿ ਲਿਖਿ ਦੁਖ ਸੁਖ ਪਾਈਅਹਿ ॥ ਇਕਨਾ ਹੁਕਮੀ ਬਖਸੀਸ ਇਕਿ ਹੁਕਮੀ ਸਦਾ ਭਵਾਈਅਹਿ ॥ ਹੁਕਮੈ ਅੰਦਰਿ ਸਭੁ ਕੋ ਬਾਹਰਿ ਹੁਕਮ ਨ ਕੋਇ ॥ ਨਾਨਕ ਹੁਕਮੈ ਜੇ ਬੁਝੈ ਤ ਹਉਮੈ ਕਹੈ ਨ ਕੋਇ ॥2॥
ਉਸਦੇ ਹੁਕਮ ਨਾਲ ਇਹ ਸਰੀਰ ਬਣਦੇ ਹਨ , ਅਸੀਂ ਅਕਾਰ ਵਿਚ ਆਉਂਦੇ ਹਾਂ 1, ਉਸਦੇ ਹੁਕਮ ਨਾਲ ਸਾਨੂੰ ਜਸ ਮਿਲਦਾ ਹੈ 1 ਮਨੁਖ ਚੰਗੇ ਜਾ ਮੰਦੇ ਬਣਦੇ , ਦੁਖ ਜਾਂ ਸੁਖ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ,1 ਕਈ ਮੁਕਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਕਈ ਭਟਕਦੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ 1 ਜਦ ਸਾਰੇ ਉਸਦੇ ਹੁਕਮ ਨਾਲ ਚਲਦੇ ਹਨ ਫਿਰ ਸੁਆਰਥ ਕਿਓਂ , ਹੰਕਾਰ ਕਿਓਂ, ਇਨਸਾਨ ਮੈਂ ਮੈਂ ਕਿਓਂ ਕਰਦਾ ਹੈ 1 ਗੁਰੂ ਜੀ ਫਰਮਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕੂੜ ਦੀ ਪਾਲ ਜੋ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਤੇ ਜੀਵ ਨੂੰ ਅਲੱਗ ਕਰਦੀ ਹੈ , ਉਸ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਲਈ ਸਿਰਫ ਇਕੋ ਹੀ ਸਾਧਨ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਪਿਆਰੇ ਦੇ ਹੁਕਮ ਅੰਦਰ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ,ਕਿੰਤੂ, ਪਰੰਤੂ ਨਹੀਂ1
ਅੱਗੇ ਸਿੱਧ ਪੁਛਦੇ ਹਨ , ਕਿ ਮਹਾਂਰਾਜ ਜੇਕਰ ਉਪਰੋਕਤ ਸਾਧਨਾਂ ਨਾਲ ਮਨ ਸ਼ਾਂਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਜਾਂ ਸੱਚ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਸੱਚ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਦਾ ਫੇਰ ਕੀ ਸਾਧਨ ਹੈ । ਉਸ ਪਰਮ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਲਈ ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਸਿੱਧਾਂ ਨੇ ਪੁਛਿਆ ਕਿ ਕਿਹੜੇ ਹੁਕਮ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਕੇ ਅਸੀਂ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਤੇ ਉਹ ਹੁਕਮ ਕੈਸਾ ਹੈ ਤਾਂ ਅਗਲੀ ਪਉੜੀ ਵਿੱਚ ਸਤਿਗੁਰੂ ਜੀ ਹੁਕਮ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਉਸ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਗੁਣਾ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ 1
ਗਾਵੈ ਕੋ ਤਾਣੁ ਹੋਵੈ ਕਿਸੈ ਤਾਣੁ ॥ ਗਾਵੈ ਕੋ ਦਾਤਿ ਜਾਣੈ ਨੀਸਾਣੁ ॥ ਗਾਵੈ ਕੋ ਗੁਣ ਵਡਿਆਈਆ ਚਾਰ ॥ ਗਾਵੈ ਕੋ ਵਿਦਿਆ ਵਿਖਮੁ ਵੀਚਾਰੁ ॥ ਗਾਵੈ ਕੋ ਸਾਜਿ ਕਰੇ ਤਨੁ ਖੇਹ ॥ ਗਾਵੈ ਕੋ ਜੀਅ ਲੈ ਫਿਰਿ ਦੇਹ ॥ ਗਾਵੈ ਕੋ ਜਾਪੈ ਦਿਸੈ ਦੂਰਿ ॥ ਗਾਵੈ ਕੋ ਵੇਖੈ ਹਾਦਰਾ ਹਦੂਰਿ ॥ ਕਥਨਾ ਕਥੀ ਨ ਆਵੈ ਤੋਟਿ ॥ ਕਥਿ ਕਥਿ ਕਥੀ ਕੋਟੀ ਕੋਟਿ ਕੋਟਿ ॥ ਦੇਦਾ ਦੇ ਲੈਦੇ ਥਕਿ ਪਾਹਿ ॥ ਜੁਗਾ ਜੁਗੰਤਰਿ ਖਾਹੀ ਖਾਹਿ ॥ ਹੁਕਮੀ ਹੁਕਮੁ ਚਲਾਏ ਰਾਹੁ ॥ ਨਾਨਕ ਵਿਗਸੈ ਵੇਪਰਵਾਹੁ ॥3॥
ਕੋਈ ਉਸਦੇ ਬਲ ਕਰਕੇ ਉਸਦੇ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦਾ ਹੈ ,, ਕੋਈ ਉਸਦੀਆਂ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕਰਕੇ ,ਕੋਈ ਉਸਦੇ ਗਿਆਨ ਕਰਕੇ , ਕੋਈ ਉਸਨੂੰ ਇਸ ਲਈ ਗਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕੀ ਉਹ ਸਰੀਰ ਰਚ ਕੇ ਮਿਟੀ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ , ਜਿੰਦ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਫਿਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ , ਕੋਈ ਉਸ ਨੂੰ ਦੂਰ ਤੇ ਕੋਈ ਉਸਨੂੰ ਨੇੜੇ ਸਮਝ ਕੇ ਗਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਰੋੜਾਂ ਉਸਨੂੰ ਗਾ ਗਾ ਕੇ ਥਕ ਗਏ ਹਨ ਪਰ ਕੋਈ ਉਸਦੇ ਗੁਣਾ ਦਾ ਅੰਤ ਨਹੀ ਪਾ ਸਕਿਆ 1 ਦੇਂਦਿਆ ਉਹ ਨਹੀਂ ਥਕਦਾ ਜੁਗਾਂ ਜੁਗੰਤਰ ਤੋਂ ਦਿੰਦਾ ਚਲਿਆ ਆਇਆ ਹੈ ਪਰ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਹਾਰ ਹੁਟ ਦੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ 1 ਪਰ ਉਹ ਦੇ ਦੇ ਕੇ ਵੀ ਸਦਾ ਖੇੜੇ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ 1
ਸਾਚਾ ਸਾਹਿਬੁ ਸਾਚੁ ਨਾਇ ਭਾਖਿਆ ਭਾਉ ਅਪਾਰੁ ॥ ਆਖਹਿ ਮੰਗਹਿ ਦੇਹਿ ਦੇਹਿ ਦਾਤਿ ਕਰੇ ਦਾਤਾਰੁ ॥ ਫੇਰਿ ਕਿ ਅਗੈ ਰਖੀਐ ਜਿਤੁ ਦਿਸੈ ਦਰਬਾਰੁ ॥ ਮੁਹੌ ਕਿ ਬੋਲਣੁ ਬੋਲੀਐ ਜਿਤੁ ਸੁਣਿ ਧਰੇ ਪਿਆਰੁ ॥ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵੇਲਾ ਸਚੁ ਨਾਉ ਵਡਿਆਈ ਵੀਚਾਰੁ ॥ ਕਰਮੀ ਆਵੈ ਕਪੜਾ ਨਦਰੀ ਮੋਖੁ ਦੁਆਰੁ ॥ ਨਾਨਕ ਏਵੈ ਜਾਣੀਐ ਸਭੁ ਆਪੇ ਸਚਿਆਰੁ ॥4॥
ਉਸ ਸਚੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਸਿਮਰੋ, ਯਾਦ ਕਰੋ 1 ਜਿਸਦਾ ਦਿਤਾ ਖਾਂਦੇ ਹੋ 1 ਅਸੀਂ ਜੀਵ ਉਸ ਪਾਸੋਂ ਦਾਤਾਂ ਮੰਗਦੇ ਹਾਂ ਤੇ ਉਹ ਬਖ਼ਸ਼ਸ਼ਾਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਕਿਹੜੀ ਭੇਟਾ ਉਸ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦੇ ਅੱਗੇ ਰੱਖੀਏ, ਜਿਸ ਦੇ ਸਦਕੇ ਸਾਨੂੰ ਉਸ ਦਾ ਦਰਬਾਰ ਦਿੱਸ ਪਏ? ਸਾਡੀ ਪਹੁੰਚ ਉਸ ਤਕ ਬਣ ਆਵੇ ਅਸੀਂ ਮੂੰਹੋਂ ਕਿਹੜਾ ਬਚਨ ਬੋਲੀਏ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੁਣ ਕੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਸਾਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰੇ , ਅਸੀਂ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜਾ ਸਕੀਏ , ਉਸਦੇ ਦਰਬਾਰ ਤਕ ਪਹੁਚਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਦਿਸ ਪਵੇ1 ਅਸੀਂ ਉਸਦਾ ਕਿਵੇਂ ਸਿਮਰਨ ,ਸੇਵਾ ਤੇ ਗੁਣਗਾਨ ਕਰੀਏ ਕੀ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰੇ 1 ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਮ੍ਰਿਤ ਵੇਲੇ ਉਠਕੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਵਡਿਆਈਆਂ ਦੀ ਵਿਚਾਰ ਕਰੋ ।ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਮਿਹਰ ਤੇ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਨਾਲ ‘ਕੂੜ ਦੀ ਪਾਲਿ’ ਤੋਂ ਖ਼ਲਾਸੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਰੱਬ ਦਾ ਦਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਰਮ ਕਰਕੇ ਭਾਵੇਂ ਮਨੁਖ ਨੂੰ ਸਰੀਰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਪਰ ਮੁਕਤੀ ਉਸਦੀ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਨਾਲ ਹੀ ਮਿਲੇਗੀ 1ਉਹੀ ਸਚਾ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਸਭ ਗੁਣਾ ਦਾ ਖਜਾਨਾ ਹੈ 1
ਥਾਪਿਆ ਨ ਜਾਇ ਕੀਤਾ ਨ ਹੋਇ ॥ ਆਪੇ ਆਪਿ ਨਿਰੰਜਨੁ ਸੋਇ ॥ ਜਿਨਿ ਸੇਵਿਆ ਤਿਨਿ ਪਾਇਆ ਮਾਨੁ ॥ ਨਾਨਕ ਗਾਵੀਐ ਗੁਣੀ ਨਿਧਾਨੁ ॥ ਗਾਵੀਐ ਸੁਣੀਐ ਮਨਿ ਰਖੀਐ ਭਾਉ ॥ ਦੁਖੁ ਪਰਹਰਿ ਸੁਖੁ ਘਰਿ ਲੈ ਜਾਇ ॥ ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਦੰ ਗੁਰਮੁਖਿ ਵੇਦੰ ਗੁਰਮੁਖਿ ਰਹਿਆ ਸਮਾਈ ॥ ਗੁਰੁ ਈਸਰੁ ਗੁਰੁ ਗੋਰਖੁ ਬਰਮਾ ਗੁਰੁ ਪਾਰਬਤੀ ਮਾਈ ॥ ਜੇ ਹਉ ਜਾਣਾ ਆਖਾ ਨਾਹੀ ਕਹਣਾ ਕਥਨੁ ਨ ਜਾਈ ॥ ਗੁਰਾ ਇਕ ਦੇਹਿ ਬੁਝਾਈ ॥ ਸਭਨਾ ਜੀਆ ਕਾ ਇਕੁ ਦਾਤਾ ਸੋ ਮੈ ਵਿਸਰਿ ਨ ਜਾਈ ॥5॥
ਪ੍ਰ੍ਮਾਤਮਾ ਥਾਪਿਆ ਨਹੀ ਜਾ ਸਕਦਾ ਨਾ ਹੀ ਉਸਦੀ ਹੋਂਦ ਇਨਸਾਨ ਦੇ ਹਥ ਵਿਚ ਹੈ ।ਉਹ ਨਿਰੋਲ ਆਪ ਹੀ ਆਪ ਹੈ। ਜਿਸ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਉਸ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਨੂੰ ਸਿਮਰਿਆ ਹੈ, ਉਸ ਨੇ ਜਸ ਖਟ ਲਿਆ ਹੈ। ਹੇ ਨਾਨਕ! ਆਓ ਅਸੀਂ ਭੀ ਉਸ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਖ਼ਜ਼ਾਨੇ ਹਰੀ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ-ਸਾਲਾਹ ਤਨੋ-ਮਨੋ ਹੋਕੇ ਕਰੀਏ।ਉਸਦੇ ਗੁਣ ਗਾਣ ਨਾਲ ਮਨੁਖ ਆਪਣੇ ਦੁਖਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਕੇ ਸੁਖ ਆਪਣੇ ਹਿਰਦੇ ਵਿਚ ਵਸਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ 1 ਉਸ ਰੱਬ ਦਾ ਨਾਮ ਤੇ ਗਿਆਨ ਗੁਰੂ ਦੀ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਸਮਝ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਰਬ ਵਿਆਪਕ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਹੀ ਸ਼ਿਵ ਹੈ, ਗੁਰੂ ਹੀ ਗੋਰਖ ਤੇ ਬ੍ਰਹਮਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਹੀ ਪਾਰਬਤੀ ਹੈ।ਉਹ ਇਤਨਾ ਬੇਅੰਤ ਹੈ ਕੀ ਉਸਦਾ ਕਥਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ।
ਉਸ ਅਗੇ ਅਰਦਾਸ ਕਰੋ ਕਿ ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਸਮਝ ਦੇਵੇ ,ਕਿ ਜਿਹੜਾ ਸਭਨਾਂ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਦਾਤਾਂ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਇਕ ਰੱਬ ਹੈ, ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਭੁਲਾ ਨਾ ਦਿਆਂ ॥੫॥
ਤੀਰਥਿ ਨਾਵਾ ਜੇ ਤਿਸੁ ਭਾਵਾ ਵਿਣੁ ਭਾਣੇ ਕਿ ਨਾਇ ਕਰੀ ॥ ਜੇਤੀ ਸਿਰਠਿ ਉਪਾਈ ਵੇਖਾ ਵਿਣੁ ਕਰਮਾ ਕਿ ਮਿਲੈ ਲਈ ॥ ਮਤਿ ਵਿਚਿ ਰਤਨ ਜਵਾਹਰ ਮਾਣਿਕ ਜੇ ਇਕ ਗੁਰ ਕੀ ਸਿਖ ਸੁਣੀ ॥ ਗੁਰਾ ਇਕ ਦੇਹਿ ਬੁਝਾਈ ॥ ਸਭਨਾ ਜੀਆ ਕਾ ਇਕੁ ਦਾਤਾ ਸੋ ਮੈ ਵਿਸਰਿ ਨ ਜਾਈ ॥6॥
ਜੋ ਉਸ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਲਗੇ ਉਹੀ ਮੇਰੇ ਲਈ ਤੀਰਥ ਇਸ਼ਨਾਨ ਹੈ 1 ਉਸਦੀ ਸਿਖਿਆ ਨਾਲ ਹੀ ਮਨੁਖ ਵਿਚ ਹੀਰੇ ਮੋਤੀਆਂ ਵਰਗੇ ਗੁਣ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਸਾਰੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਜੋ ਮੈਂ ਵੇਖ ਰਿਹਾ ਹਾਂ, ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ1
ਹੇ ਸਤਿਗੁਰੂ! ਮੈਨੂੰ ਇਕ ਇਹ ਸਮਝ ਦੇਹ,ਜਿਸ ਨਾਲ ਮੈਨੂੰ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਕਦੇ ਨਾ ਵਿਸਰੇ , ਜੋ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਦਾਤਾਂ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਹੈ ॥੬॥
ਜੇ ਜੁਗ ਚਾਰੇ ਆਰਜਾ ਹੋਰ ਦਸੂਣੀ ਹੋਇ ॥ ਨਵਾ ਖੰਡਾ ਵਿਚਿ ਜਾਣੀਐ ਨਾਲਿ ਚਲੈ ਸਭੁ ਕੋਇ ॥ ਚੰਗਾ ਨਾਉ ਰਖਾਇ ਕੈ ਜਸੁ ਕੀਰਤਿ ਜਗਿ ਲੇਇ ॥ ਜੇ ਤਿਸੁ ਨਦਰਿ ਨ ਆਵਈ ਤ ਵਾਤ ਨ ਪੁਛੈ ਕੇ ॥ ਕੀਟਾ ਅੰਦਰਿ ਕੀਟੁ ਕਰਿ ਦੋਸੀ ਦੋਸੁ ਧਰੇ ॥ ਨਾਨਕ ਨਿਰਗੁਣਿ ਗੁਣੁ ਕਰੇ ਗੁਣਵੰਤਿਆ ਗੁਣੁ ਦੇ ॥ ਤੇਹਾ ਕੋਇ ਨ ਸੁਝਈ ਜਿ ਤਿਸੁ ਗੁਣੁ ਕੋਇ ਕਰੇ ॥7॥
ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਤਪ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਉਮਰ ਚਾਰ ਜੁਗਾਂ ਜਿਨਿ ਕਰ ਲਵੇ , ਪ੍ਰਿਥਿਵੀ ਦੇ ਨੋਂ ਖੰਡਾ ਵਿਚ ਹਰ ਕੋਈ ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹੋਵੇ , ਚੰਗਾ ਨਾਮਨਾ ਖਟ ਕੇ ਸੰਸਾਰੀ ਸੋਭਾ ਪਾ ਲਵੇ ਪਰ ਜੇ ਉਹ ਉਸ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦਾ ਪਾਤਰ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ 1 ਉਹ ਉਸ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਭੁਲ ਕੇ ਕੀੜਿਆਂ ਦੀ ਜੂਨ ਵਿਚ ਹੀ ਜਾਵੇਗਾ 1
ਸੁਣਿਐ ਸਿਧ ਪੀਰ ਸੁਰਿ ਨਾਥ ॥ ਸੁਣਿਐ ਧਰਤਿ ਧਵਲ ਆਕਾਸ ॥ ਸੁਣਿਐ ਦੀਪ ਲੋਅ ਪਾਤਾਲ ॥ ਸੁਣਿਐ ਪੋਹਿ ਨ ਸਕੈ ਕਾਲੁ ॥ ਨਾਨਕ ਭਗਤਾ ਸਦਾ ਵਿਗਾਸੁ ॥ ਸੁਣਿਐ ਦੂਖ ਪਾਪ ਕਾ ਨਾਸੁ ॥8॥
ਸੁਣਿਐ ਈਸਰੁ ਬਰਮਾ ਇੰਦੁ ॥ ਸੁਣਿਐ ਮੁਖਿ ਸਾਲਾਹਣ ਮੰਦੁ ॥ ਸੁਣਿਐ ਜੋਗ ਜੁਗਤਿ ਤਨਿ ਭੇਦ ॥ ਸੁਣਿਐ ਸਾਸਤ ਸਿਮ੍ਰਿਤਿ ਵੇਦ ॥ ਨਾਨਕ ਭਗਤਾ ਸਦਾ ਵਿਗਾਸੁ ॥ ਸੁਣਿਐ ਦੂਖ ਪਾਪ ਕਾ ਨਾਸੁ ॥9॥
ਸੁਣਿਐ ਸਤੁ ਸੰਤੋਖੁ ਗਿਆਨੁ ॥ ਸੁਣਿਐ ਅਠਸਠਿ ਕਾ ਇਸਨਾਨੁ ॥ ਸੁਣਿਐ ਪੜਿ ਪੜਿ ਪਾਵਹਿ ਮਾਨੁ ॥ ਸੁਣਿਐ ਲਾਗੈ ਸਹਜਿ ਧਿਆਨੁ ॥ ਨਾਨਕ ਭਗਤਾ ਸਦਾ ਵਿਗਾਸੁ ॥ ਸੁਣਿਐ ਦੂਖ ਪਾਪ ਕਾ ਨਾਸੁ ॥10॥
ਸੁਣਿਐ ਸਰਾ ਗੁਣਾ ਕੇ ਗਾਹ ॥ ਸੁਣਿਐ ਸੇਖ ਪੀਰ ਪਾਤਿਸਾਹ ॥ ਸੁਣਿਐ ਅੰਧੇ ਪਾਵਹਿ ਰਾਹੁ ॥ ਸੁਣਿਐ ਹਾਥ ਹੋਵੈ ਅਸਗਾਹੁ ॥ ਨਾਨਕ ਭਗਤਾ ਸਦਾ ਵਿਗਾਸੁ ॥ ਸੁਣਿਐ ਦੂਖ ਪਾਪ ਕਾ ਨਾਸੁ ॥11॥
ਵਾਹਿਗੁਰ ਸਿਮਰਨ ਨਾਲ ਉਹ ਵਡ ਗੁਣ ਪੁਰਸ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , ਖੰਡਾਂ , ਬ੍ਰਹਿਮੰਡਾ,ਸ਼ਿਵ ਬ੍ਰਹਮਾ ਤੇ ਇੰਦਰ ਦੀ ਸੋਝੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਵੇਦ, ਸ਼ਾਸ਼ਤਰ ਤੇ ਸਿਮਰਤੀਆਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1 ਮੋਤ ਦਾ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ 1 ਉਹ ਸਦਾ ਖੇੜੇ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ 1 ਸਚ ਸਿਦਕ ਸਬਰ ਸੰਤੋਖ ਵਰਗੇ ਗੁਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ,68 ਤੀਰਥਾਂ ਦੇ ਨਹਾਉਣ ਦਾ ਫਲ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1 ਇਜ਼ਤ ਹਾਸਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਮਨ ਅਡੋਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ 1 ਅਨੇਕ ਗੁਣ , ਸ਼ੇਖ ਪੀਰ ਤੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹਾ ਵਰਗੀ ਉਚਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ , ਅਗਿਆਨੀ ਵੀ ਸਹੀ ਰਸਤੇ ਤੁਰ ਪੈਂਦੇ ਹਨ1 ਇਨਸਾਨ ਵਿਚ ਅਥਾਹ ਸ਼੍ਕਦੀ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ (11)
ਮੰਨੇ ਕੀ ਗਤਿ ਕਹੀ ਨ ਜਾਇ ॥ ਜੇ ਕੋ ਕਹੈ ਪਿਛੈ ਪਛੁਤਾਇ ॥ ਕਾਗਦਿ ਕਲਮ ਨ ਲਿਖਣਹਾਰੁ ॥ ਮੰਨੇ ਕਾ ਬਹਿ ਕਰਨਿ ਵੀਚਾਰੁ ॥ ਐਸਾ ਨਾਮੁ ਨਿਰੰਜਨੁ ਹੋਇ ॥ ਜੇ ਕੋ ਮੰਨਿ ਜਾਣੈ ਮਨਿ ਕੋਇ ॥12॥
ਮੰਨੈ ਸੁਰਤਿ ਹੋਵੈ ਮਨਿ ਬੁਧਿ ॥ ਮੰਨੈ ਸਗਲ ਭਵਣ ਕੀ ਸੁਧਿ ॥ ਮੰਨੈ ਮੁਹਿ ਚੋਟਾ ਨਾ ਖਾਇ ॥ ਮੰਨੈ ਜਮ ਕੈ ਸਾਥਿ ਨ ਜਾਇ ॥ ਐਸਾ ਨਾਮੁ ਨਿਰੰਜਨੁ ਹੋਇ ॥ ਜੇ ਕੋ ਮੰਨਿ ਜਾਣੈ ਮਨਿ ਕੋਇ ॥13॥
ਮੰਨੈ ਮਾਰਗਿ ਠਾਕ ਨ ਪਾਇ ॥ ਮੰਨੈ ਪਤਿ ਸਿਉ ਪਰਗਟੁ ਜਾਇ ॥ ਮੰਨੈ ਮਗੁ ਨ ਚਲੈ ਪੰਥੁ ॥ ਮੰਨੈ ਧਰਮ ਸੇਤੀ ਸਨਬੰਧੁ ॥ ਐਸਾ ਨਾਮੁ ਨਿਰੰਜਨੁ ਹੋਇ ॥ ਜੇ ਕੋ ਮੰਨਿ ਜਾਣੈ ਮਨਿ ਕੋਇ ॥14॥
ਮੰਨੈ ਪਾਵਹਿ ਮੋਖੁ ਦੁਆਰੁ ॥ ਮੰਨੈ ਪਰਵਾਰੈ ਸਾਧਾਰੁ ॥ ਮੰਨੈ ਤਰੈ ਤਾਰੇ ਗੁਰੁ ਸਿਖ ॥ ਮੰਨੈ ਨਾਨਕ ਭਵਹਿ ਨ ਭਿਖ ॥ ਐਸਾ ਨਾਮੁ ਨਿਰੰਜਨੁ ਹੋਇ ॥ ਜੇ ਕੋ ਮੰਨਿ ਜਾਣੈ ਮਨਿ ਕੋਇ ॥15॥
Wow wow yes