ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਬਾਜ ਹੀ ਕਿਓਂ ਰਖਦੇ ਸੀ ਕੋਈ ਹੋਰ ਪੰਛੀ ਕਿਓਂ ਨਹੀਂ ?

ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਬਾਜ ਹੀ ਕਿਓਂ ਰਖਦੇ ਸੀ ਕੋਈ ਹੋਰ ਪੰਛੀ ਕਿਓਂ ਨਹੀਂ ? ਸੰਗਤ ਦਾ ਸੁਆਲ ਹੈl

ਇਸ ਲਈ ਕਿ ਬਾਜ  ਜਿਸ ਨੂੰ  ਈਗਲ ਜਾਂ ਸ਼ਾਹੀਨ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ  ਦਸ਼ਮੇਸ਼ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦਾ ਦੁਲਾਰਾ ਅਣਖੀ  ਦਲੇਰ ਅਤੇ ਹਿੰਮਤੀ ਪੰਛੀ ਹੈl ਫ਼ਾਲਕੋ ਵੰਸ਼ ਦਾ ਇਹ  ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਪੰਛੀ (raptor), ਗਰੁੜ ਨਾਲੋਂ ਛੋਟਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਫ਼ਾਲਕੋ ਵੰਸ਼ ਵਿੱਚ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ ਚਾਲੀ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ਅਤੇ ਵੱਖ – ਵੱਖ ਨਾਮਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਾਰੇ ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਕ ਤਾਂ ਬਾਜ਼ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਦੂਜਾ, ਇਸ ਨੂੰ ਵਸਤੂਆਂ ਆਕਾਰ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡੀਆਂ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਬਾਜ਼ 1.6 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ ਉੱਤੇ ਉਡਦਿਆਂ, ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਚੂਹੇ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਵੇਖ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੰਛੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਪੰਜਿਆਂ ਤੇ ਤਿੱਖੀਆਂ ਨਹੁੰਦਰਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਿਛਲੀ ਨਹੁੰਦਰ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਵੱਡੀ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮਾਸ ਨੋਚਣ ਲਈ ਇਸ ਦੀ ਚੁੰਝ ਹੁੱਕ ਵਾਂਗ ਮੁੜੀ ਹੋਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਾਬੂ ਆਏ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨੂੰ ਪਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਫੀਤਾ-ਫੀਤਾ ਕਰ ਸੁੱਟਦੀ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਬਾਜ਼ ਆਪਣੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨੂੰ ਦਬੋਚਣ ਲਈ ਉਸ ੳੱਪਰ  ਇੱਟ ਵਾਂਗ ਡਿੱਗ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੰਜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਬੋਚ ਕੇ ਉੱਡ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ 1-2 ਸਕਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵਾਪਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਚੂਹੇ, ਕਿਰਲੀਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਨਾ ਪਸੰਦ ਹੈ। ਸੱਪ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਅੱਜ ਵੀ ਕਜ਼ਾਖਸਤਾਨ, ਜਾਪਾਨ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਕੁਝ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਬਾਜ਼ ਨਾਲ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਸ਼ਾਹੀ ਰਵਾਇਤ ਨੂੰ ਬਾਜ਼ ਪਾਲਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਜਿਉਂਦਾ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।  ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਇਕ ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਪੰਛੀ ਬਾਜ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਕਿਓਂ ਰਖਿਆ ਹੈ  ? ਕਿਓਂਕਿ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਹਰ ਕਦਮ ਪਿਛੇ ਕੋਮ ਲਈ, ਕੋਮ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਸੰਦੇਸ਼ ਜਰੂਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀl

       1,  ਬਾਜ ਦੀ ਫਿਤਰਤ ਵਿਚ ਗੁਲਾਮੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀl ਉਸ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਪਿੰਜਰੇ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਰਖ ਸਕਦੇ ਜੇ ਰਖੋਗੇ ਤਾਂ ਯਾ ਤਾਂ ਉਹ ਪਿੰਜਰੇ ਨੂੰ ਤੋੜ ਦੇਵੇਗਾ ਜਾਂ ਅੰਦਰ ਹੀ  ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦੇ ਦੇਵੇਗਾl  ਸਿਖ ਵੀ ਕਿਸੇ ਦੀ ਗੁਲਾਮੀਂ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾl ਗੁਰਮਤਿ ਵਿਚ ਅਗਰ ਕੋਈ ਕਿਸੀ ਨੂੰ ਕੈਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਗੁਲਾਮੀ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਗੁਲਾਮੀ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਜੋ ਆਪਣੀ ਜਮੀਰ ਵੇਚ ਦੇਵੇ , ਆਪਣੀ ਜਮੀਰ ਕਿਸੀ ਲਾਲਚ ਕਾਰਣ ਅਗਲੇ ਦੇ ਕਦਮਾਂ ਵਿਚ ਧਰ ਦੇਵੇ, ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਦੂਸਰੇ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕਰ ਦੇਵੇ, ਭਾਵ ਮਾਨਸਿਕ ਤੋਰ ਤੇ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇ-ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਵੇਲੇ ਭਾਵੇ ਰਾਜ ਮੁਗਲਾਂ ਦਾ ਸੀ , ਜਹਾਂਗੀਰ, ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਵਰਗੇ ਬੜੇ ਬੜੇ ਜਾਲਮ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਹੋਏ ਸਨ,  ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਡਟ ਕੇ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕੀਤਾ, ਚਾਹੇ ਅਨੇਕਾਂ ਮੁਸੀਬਤਾ ਸਹੀਂਆਂ, ਬਚੇ , ਮਾਂ-ਬਾਪ, ਘਰ ਘਾਟ,  ਦੌਲਤ ਸਭ ਕੁਝ ਵਾਰ ਦਿਤਾ ਪਰ ਜ਼ੁਲਮ ਅਗੇ ਹਾਰ ਨਹੀਂ ਮੰਨੀ, ਘੁਟਨੇ ਨਹੀਂ ਟੇਕੇl ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿਖਾਂ ਨੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿਣਾ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕਰ ਲਿਆ, ਦਰਖਤਾਂ ਦੇ ਪਤੇ ਖਾਕੇ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕੀਤਾ ਜੰਗਲਾਂ ਦੀਆਂ ਠੰਡੀਆਂ ਰਾਤਾਂ ਵਿਚ ਕਾਠੀਆਂ ਤੇ ਜਾਂ  ਭੁੰਜੇ ਸੋਣਾ ਕਬੂਲ ਕਰ ਲਿਆ ਪਰ ਗੁਲਾਮੀ ਮਨਜੂਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀl

      2, ਕਿਸੇ ਦਾ ਕੀਤੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦਾ ਇਸੇ ਤਰਹ ਹਰ ਸਿਖ ਨੂੰ ਆਦੇਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੀ ਕਿਰਤ ਦੀ ਕਮਾਈ ਖਾਵੇ ਉਹ ਵੀ ਵੰਡ ਕੇ ,ਮੁਫਤ ਦੀ, ਜਾਂ ਦੂਜੇ ਦੇ                      ਹਥ ਦੀ ਕੀਤੀ  ਕਮਾਈ ਵਲ ਨਾ ਵੇਖੇ l

3. ਬਾਜ ਦੀ ਉਡਾਰੀ ਬਹੁਤ ਉਚੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ -ਅਸਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਛੁਹਣ ਵਾਲੀ -ਪਰ ਨਜ਼ਰਾਂ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਨੀਵੀਆਂ, ਧਰਤੀ ਤੇ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ l ਸਿਖਾਂ ਨੂੰ ਵੀ  ਮਨ

                    ਨੀਵਾਂ ਤੇ ਮੱਤ ਉਚੀ ਰਖਣ ਦਾ ਗੁਰਮਤਿ ਵਲੋਂ ਸਿਖ ਅਤੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਹੈ

4.  ਬਾਜ਼ ਆਪਣੀ ਆਖਰੀ ਸਾਹਾਂ  ਤਕ ਵੀ ਆਲਸੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ l ਸਿਖ ਕਦੀ ਆਲਸੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਮੇਹਨਤ ਮਜਦੂਰੀ ਕਰਨ ਨੂੰ ਹਰ ਵਕਤ ਤਿਆਰ ਬਰ                    ਤਿਆਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈl ਕਿਸੇ ਦੇ ਆਸਰੇ ਵਲ ਨਹੀਂ ਤਕਦਾ, ਅਜ ਦਾ ਕੰਮ ਕਲ ਤੇ ਨਾਂ ਛਡਣ ਤੇ ਹੁਣ ਦਾ ਕੰਮ ਹੁਣੇ  ਕਰਨ ਦਾ ਸੰਕਲਪ ਰਖਦਾ ਹੈ l

5.      ਹਵਾ ਦੇ ਬਹਾ ਤੋ ਉਲਟਾ ਉਡਦਾ ਹੈ1 ਹਵਾ ਦੀ ਵਹੀਂ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਉਡਦਾ l ਸਿਖ  ਵੀ ਆਪਣੀ ਮੌਜ-ਮਸਤੀ ਵਿਚ ਤੇ ਜਿੰਦਾ ਦਿਲੀ ਨਾਲ  ਜਿੰਦਗੀ ਬਸਰ                   ਕਰਦਾ ਹੈ

6. ਉਹ ਕਦੀ ਘੋਸਲਾ ਨਹੀਂ ਬਣਾਉਂਦਾ . ਖੁਲੀ ਆਸਮਾਂ ਹੀ ਉਸਦੀ ਛਤ ਤੇ ਧਰਤੀ ਜਮੀਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਸਿਖ ਨੂੰ ਵੀ ਮੋਹ ਮਾਇਆ ਦੇ ਜਾਲ ਵਿਚ ਨਾ  ਫਸਣ

                   ਦਾ ਗੁਰੂ-ਸਹਿਬਾਨਾ ਵਲੋਂ ਹੁਕਮ ਹੈl

7. ਬਾਜ ਕਦੀ ਹਾਰ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦਾ, ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਡਰਦਾ ਨਹੀਂ ,ਦੁਖ ਭਰੀ ਜਿੰਦਗੀ ਵੀ ਖੁਸ਼ੀ ਖੁਸ਼ੀ ਜਿਓੰਦਾ ਹੈ l ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਤੇ ਹਰ ਗੁਰੂ ਸਹਿਬਾਨ, ਗੁਰੂ              ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਤੋ ਲੈਕੇ ਦਸਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਤਕ  ਸਿਖ ਨੂੰ ਇਹੀ ਸਿਖਾਇਆ – ਨਾ ਡਰੋ ਨਾ ਡਰਾਓ “ਭੈ ਕਾਹੂ  ਕੋ ਦੇਤ ਨਹਿl  ਨਹਿ ਭੈ ਮਾਨਤ ਆਨ”

ਬਾਜ਼ ਲਗਭਗ 70 ਸਾਲ ਜਿਉਂਦਾਂ ਹੈਂ, ਪਰੰਤੂ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੇ 40 ਵੇਂ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ – ਉਸਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਇਕ ਨਵਾਂ ਮੋੜ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਕ਼ਤ ਉਸ ਨੂੰ  ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਨਿਰਨਾ ਲੈਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਇਕ ਨਵੀਂ ਜਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ l   40 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤਕ ਪਹੁੰਚਦੇ ਪਹੁੰਚਦੇ  ਉਸਦੇ ਪੰਜੇ. ਚੁੰਜ, ਤੇ ਖੰਬ ਸਭਨਾ ਦੀ ਹਾਲਤ  ਵਿਗੜ  ਜਾਂਦੀ ਹੈ ,ਪੰਜੇ ਲੰਬੇ ਤੇ ਲਚੀਲੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ,ਸ਼ਿਕਾਰ ਦੀ ਪਕੜ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਚੁੰਝ ਮੁੜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਸਦੀ ਧਾਰ ਮੁੱਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ,ਭੋਜਨ  ਖਾਣ  ਵਿਚ ਅੜਚਨ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ l ਖੰਭ ਭਾਰੀ ਹੋਕੇ ਸੀਨੇ ਨਾਲ ਲਿਪਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਠੀਕ ਤਰ੍ਹਾਂ  ਖੁਲ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ, ਉੜਨਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਚੀ ਉਡਾਰੀ ਸੀਮਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈl  ਪਰ ਉਹ ਹਿੰਮਤ ਨਹੀਂ ਹਾਰਦਾl ਉਸ ਕੋਲ ਤਿੰਨ ਹੀ ਰਾਹ ਬਚਦੇ ਹਨ ,ਜਾ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਕਰ ਲਏ.  ਜਾਂ ਇਲ ਵਾਗ  ਦੂਜਿਆਂ ਦਾ ਜੂਠਾ ਖਾਏ , ਜਾਂ ਫਿਰ ” ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਪੁਨਰ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰੇ ” ! !

ਜਿੱਥੇ ਪਹਿਲਾਂ ਦੋ ਵਿਕਲਪ ਸਰਲ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ ਹਨ, ਤੀਸਰਾ ਲੰਮਾ ਅਤੇ ਅਤਿਅੰਤ ਪੀੜਾਦਾਈਕ ਰਸਤਾ ਹੈ l ਇਸ ਲਈ ਉਹ  ਉੱਚੇ ਪਹਾੜ ਤੇ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈਂ ਤੇ ਇਕਾਂਤ ਵਿੱਚ ਅਪਣਾ ਆਲ੍ਹਣਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈਂ ਅਤੇ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਪੁਨਰ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਆਰੰਭ ਕਰਦਾ ਹੈਂ ! !

ਪਥਰ ਦੀ ਚਟਾਨ ਨਾਲ ਮਾਰ ਮਾਰ ਕੇ ਉਹ ਆਪਣੀ ਚੁੰਜ  ਭੰਨ ਦਿੰਦਾ  ਹੈ, ਪੰਜਿਆਂ ਨੂੰ ਤੋੜ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਆਪਣੇ ਭਾਰੀ ਖੰਬਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਇਕ ਕਰਕੇ ਨੋਚ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਪੀੜਾ ਦਾਇਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈl  ਅਗਲੇ 150 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਪੀੜਾ-ਭਰੀ ਉਡੀਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੁੜ ਕੇ ਨਵੀਂ ਚੁੰਝ, ਨਵੇ ਪੰਜੇ ਤੇ ਨਵੇਂ ਖੰਬ ਉਗ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਫਿਰ ਤੋਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈਂ ਬਾਜ਼ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਵਰਗੀ ਉਹੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਅਤੇ ਉੱਚੀ ਉਡਾਨl  ਇਸ ਪੁਨਰ ਸਥਾਪਨਾ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਹ 30 ਸਾਲ ਹੋਰ ਜਿਉਂਦਾ ਹੈਂ ,ਊਰਜਾ , ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਦੇ ਨਾਲ |(Discovery Channel  )

 Gives tough training to her children

ਜਿਸ ਉਮਰੇ ਬਾਕੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਚਹਿਚਹਾਨਾ  ਸਿਖਦੇ ਹਨ  ਉਸ ਉਮਰ ਵਿੱਚ  ਇਕ ਮਾਦਾ ਬਾਜ ਆਪਣੇ ਚੂਜ਼ੇ ਨੂੰ ਪੰਜੇ ਚ ਦਬੋਜ ਕੇ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਉਡ ਜਾਂਦਾ  ਹੈ, ਲਗਭਗ 12 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਉਚਾਈ ਤੇ , ਜਿੰਨੀ ਉਚਾਈ ਤੇ  ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ ਉੱਡਦੇ ਹਨ l ਇਹ ਉਚਾਈ ਤੈਅ ਕਰਨ ਚ ਮਾਦਾ ਬਾਜ 7 ਤੋਂ 9 ਮਿੰਟਾਂ ਦਾ ਟਾਇਮ ਲੈਂਦਾ  ਹੈl  ਇਥੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਂਦੀ ਹੈ ਉਸ ਨਿੱਕੇ ਜਿਹੇ ਚੂਜ਼ੇ ਦੀ ਕਠਨ ਪਰੀਖਿਆ, ਉਤਰਦੇ ਵਕਤ  ਮਾਦਾ ਬਾਜ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੰਜਿਆਂ ਚੋਂ ਛੱਡ ਦਿੰਦਾ  ਹੈl  ਲਗਭਗ 2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਉਸ ਚੂਜ਼ੇ ਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੀ ਨਹੀਂ  ਹੁੰਦਾ  ਕਿ  ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਕੀ ਵਾਪਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, 7 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੈਅ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਚੂਜ਼ੇ ਦੇ ਪੱਖ ਜਿਹੜੇ ਕੰਜਾਇਨ ਨਾਲ ਜਕੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਖੁੱਲਣ ਲਗਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 9 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਬਾਅਦ ਉਸਦੇ ਪੰਖ ਪੂਰੇ ਖੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ , ਇਹ ਉਸਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਦੌਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈl  ਜਦੋਂ ਬਾਜ ਦਾ ਬੱਚਾ ਆਪਣੇ ਪੰਖ ਫੜਫੜਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉੜ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ, ਅਜੇ ਉੜਨਾ ਸਿਖਿਆ ਨਹੀਂl  ਜਿਓਂ ਜਿਓਂ ਧਰਤੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਨਜਰ ਆਉਣ ਲਗਦੀ ਹੈl    ਜਦੋਂ  ਉਸਦੀ ਦੂਰੀ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਮਹਿਜ 400/500  ਮੀਟਰ ਦੀ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀ  ਹੈ ਪਰ ਉਸਦੇ ਪੰਖ ਅਜੇ  ਇਤਨੇ  ਮਜਬੂਤ ਨਹੀ ਹੁੰਦੇ  ਕਿ  ਉਹ ਉਡ ਸੱਕੇ,  ਤਾਂ ਅਚਾਨਕ ਇਕ ਪੰਜਾ ਆਕੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀ ਗਿਰਫ਼ਤ ਚ  ਲੈ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਆਪਣੇ ਪੰਖਾਂ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਸਮਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ।ਇਹ ਪੰਜਾ ਉਸਦਦੀ  ਮਾਂ ਦਾ  ਹੋਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਹੜੀ ਬਿਲਕੁਲ ਉਸਦੇ ਉੱਤੇ ਚਿਪਕ ਕੇ ਉੱਡ ਰਹੀ ਹੁੰਦੀ  ਹੈ ਪਰ ਉਹ ਬੇਖਬਰ ਹੋਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਇਹ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਨਿਰੰਤਰ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਉੱਡਣਾ ਨਹੀ ਸਿਖਦਾ, ਇਹ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਕਿਸੇ ਕਮਾਂਡੋ ਤੋਂ ਘਟ ਨਹੀ ਹੈ l

ਇਕ ਅਖਾਣ ਹੈ “ਬਾਜ ਦੇ ਬੱਚੇ ਮੁੰਡੇਰਾਂ ਤੇ ਨਹੀਓ ਉੱਡਦੇ”l ਇਨ੍ਹਾ  ਗੁਣਾ ਕਰਕੇ ਅਤੇ  ਦਸਮ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦਾ ਚਹੇਤਾ ਪੰਛੀ ਹੋਣ ਸਦਕਾ,ਬਾਜ  ਨੂੰ  ਪੰਜਾਬ ਦਾ  ਰਾਜਸੀ ਪੰਛੀ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਹੈl

ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਾ ਖਾਲਸਾ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਜੀ ਕਿ ਫਤਹਿ